An Seoigheach

Fadó fadó bhí orm aonad faoi litríocht Bhéarla na hÉireann a dhéanamh mar chuid den chúrsa sa Léann Éireannach i gCúil Raithin, leis an ollamh Warner. Bhí orm leabhair le Somerville and Ross, Maria Edgeworth, George Moore, Williamh Carlton agus daoine eile a léamh. Ach níor chuir mé spéis dá laghad in The Real Charlotte, Castle Rackrent, Denis O'Shaughnessy Going to Maynooth, ná i mórán de na leabhair eile a luaigh an t-ollamh ina chuid léachtanna. Ba leor na nótaí léachta do chuid mhaith de na mic léinn, ach bhí ormsa na leabhair a léamh dom féin.

Is cinnte go raibh tionchar ag dearcadh mo thuismitheoirí ar mo chuid léitheoireachta. Ní raibh aon mheas acu ar an Angla-Éireannachas. Ach mar gur tógadh mé le Gaeilge sa Ghaeltacht agus san IarGhaeltacht, bhí an cultúr a léiríodh sna leabhair a cuireadh faoinár mbráid aduain, aisteach, coimhthíoch, agus thar aon rud eile, bhí litríocht an naoú haois déag fíor-leadránach.

Ba é leabhar Joyce, A Portrait of the Artist as a Young Man, an t-aon leabhar ar ár liosta léitheoireachta a chuaigh i bhfeidhm orm. Chuaigh na focail seo i bhfeidhm go mór orm:

The language in which we are speaking is his before it is mine. How different are the words home, Christ, ale, master, on his lips and on mine! I cannot speak or write these words without unrest of spirit. His language, so familiar and so foreign, will always be for me an acquired speech. I have not made or accepted its words. My voice holds them at bay. My soul frets in the shadow of his language.

(caib 5) A Portrait of the Artist as a Young Man

Ach níor thréig Joyce an Béarla, thum sé é féin ann, mheasc sé agus mhúnlaigh sé agus scrios sé an teanga, rinne a chuid féin de theanga na nGall. Thug sé a chúl le hÉirinn, dhiúltaigh sé pas É̇ireannach agus d'fhan ar deoraíocht ar an mhór-roinn.

Seachas an Portrait agus Ulysses, ní maith liom an chuid eile de shaothar Joyce. Dar liomsa baineann 'Dubliners' leis an naoú haois déag, é lán de scéalta leamha faoi dhaoine gan phearsanacht agus faoi eachtraí beaga suaracha. Agus creidim gur cleasaíocht agus amaidí a bhí in Finnegans Wake le lucht acadúil agus cur i gcéill (má tá aon difear eatarthu) a choinneáil gnaitheach go lá an Luain.

Bíonn lá Bloom á cheiliúradh ar fud an domhain anois, le hócáidí ceoil agus léitheoireachta agus asalaíocht in éadaí gránna míofara a linne. Ach más fiú comóradh a dhéanamh ar cheann de mhórleabhair na haoise seo caite nach fearr caibidil de a léamh? Cúpla bliain ó shin iarradh orm caibidil a 5 a aistriú go Gaeilge. Ní raibh aon fhonn orm é sin a dhéanamh, is fearr liom tabhairt faoi aistriúcháin ón Fhraincis nó ón Spáinnis. Agus ar aon nós, arsa mise, nach raibh leagan nó dhó den leabhar i nGaeilge cheana féin? Ach theastaigh leagan nua de chaibidil a 5 ó dhuine éigin agus thug mé faoi. Leis an fhírinne a insint, bhain mé sult as an aistriúchán a dhéanamh, agus is dócha gur cheart dom é a roinnt leis an mbeirt nó triúr a thagann go dtí an suíomh seo.

Uiliséas

Caibidil a Cúig

Thar na leoraithe ar Ché Sir JOHN ROGERSON chuaigh an tUasal Bloom go stuama, thar Lána an Mhuilinn Gaoithe, thar Leask an meilteoir rois, thar am oifig phoist agus teileagrafa. D'fhéadfadh sé an seoladh sin a thabhairt chomh maith. Agus thar brú na mairnéalach. Chas sé fhuaimeanna na maidine cois céibhe agus shiúil trí shráid an Aoil. Taobh le teachíní Brady gasúr scroblaigh sínte siar, a bhuicéad miodamais leis, ag cogaint ar bhun toitín. Cailín níos lú le coilm eachma ar a baithis á fhaire, ag breith go spadánta ar a fonsa bairille brúite. Abair leis nach bhfásfaidh sé má bhíonn sé ag caitheamh. Á, lig dó! Níl saol an mhada bháin aige! Ag fanacht lasmuigh de na tábhairní le daid a thabhairt abhaile. Tar abhaile chuig mam, a dhaid. An uair mharbh: ní bheidh mórán ann. Trasna Sráid Chnoc na Lobhar, thar aghaidh chancrach Bethel. El, sea: teach Aleph, Beth. Agus thar an t-adhlacóir Nichols. An haon déag atá ann. Am go leor. M'anam go bhfuil an jab sin faighte ag Corny Kelleher tí O'Neill. Ag canadh leis na súile dúnta. Corney. Bhuail léi uair sa pháirc. Sa dorchadas.  Spórt is spraoi. Braiteoir do na péas. Thug sí a hainm agus a seoladh le mo turalam túralam tae. Nach cinnte go bhfuair sé é. Cuir go saor é sa cibéainmatáair. Le túralam, túralam, túralam, túralam.

I Rae an Iarthair stad sé os comhair fhuinneog Comhlacht Tae Bhéal Feirste agus an Oirthir agus léigh sé gluaiseanna na bpaicéad luaidhpháipéir: roghamheascán, sárchaighdeán, tae an teaghlaigh. Beagán te. Tae. Ni foláir roinnt a fháil ó Tom Kernan Ach ní fhéadfaí é a iarraidh air ag an sochraid.  Agus a shúile ag léamh fós go maránta bhain sé de a hata, ag análú a chuid ola gruaige go ciúin agus chuir sé a lámh dheas go grástúil mall thar bhaithis agus gruaig. Maidin an-bhrothallach. Faoina gcaipíní ligthe tháinig a shúile ar bhogha bhídeach an bhanna cinn laistigh dá hata galánta. Díreach ansin. Tháinig a lámh dheas anuas isteach i gcuach a hata. Fuair a mhéara cárta laistiar den bhanna cinn go mear agus d'aistrigh go póca a bhástcóta é.

Chomh brothallach sin. Chuaigh a lámh dheas anonn arís go mall: togha meascáin, déanta de na brandaí is fearr ón tSiolón. An cianoirthear. Áit álainn; gairdín an domhain, caithfidh sé, duilleoga móra falsa le snámh orthu, cachtais, cluainte bláfara, nathracha nathartha a thugann siad orthu. N'fheadar an mar sin atá.  Na Siolóinigh sin ag falsóireacht  sa ghrian, in dolce far niente. Gan tada le déanamh acu i rith an lae. Sé mhí sa bhliain ina gcodladh. Ró-the le bheith ag argóint. Tionchar na haeráide. Spadántacht. Bláthanna an díomhaointis. Cothaíonn an t-aer a bhformhór. Azotes. Teach téacháin i ngairdíní na Lusanna. Plandaí leochaileacha. Bior-rósanna. Piotail ró-thuirseach le. Suanghalar san aer. Siúl ar dhuilleoga róis. Samhlaigh a bheith ag iarraidh tríopas agus crúb bó a ithe. Cá raibh an diúlach a chonaic mé sa phictiúr sin in áit éigin? Á, sa mhuir mharbh, ar snámh ar a dhroim, leabhar á léamh aige agus scáth gréine in airde. Ní féidir dul faoi uisce: chomh tiubh le salann. Mar gheall ar mheáchan an uisce, ní hea, tá meáchan an choirp san uisce cothrom le meáchan an. Nó an é go bhfuil toirt an uisce cothrom leis an meáchan? Dlí atá ann rud éigin mar sin. Vance san Ardscoil ag cnagadh ailt na méara, ag múineadh. Curaclam an choláiste. Ag cnagadh an churaclaim. Cad is meáchan ann i ndáiríre nuair a deir tú an meáchan? Tríocha a dó troigh sa soicind, sa soicind. Dlí na gcorpán ag titim: sa soicind, sa soicind. Titeann siad go léir chun talún. An talamh. Is ionann an meáchan agus fórsa na domhantarraingthe.

Chas sé ar shiúl agus chuaigh ag fálróid trasna an bhóthair. Conas ar shiúl sí lena cuid ispíní? Cosúil leis an rud éigin sin. Agus é ag siúl thóg sé an Freeman fillte as póca taoibh, d'oscail é, d'fhill ar a fhad é ina smachtín agus bhuail sé in aghaidh chos a bhríste é le gach coiscéim falróideach. Dreach ar nós cuma liom: súil a chaitheamh isteach ar feadh ala. Sa soicind, sa soicind. Sa soicind, ciallaíonn sé le haghaidh gach soicind. Chaith sé súil go grinn trí dhoras oifig an phoist ó chiumhais an chosáin. Bosca ró-dhéanach. Postáil anseo. Gan aoinne. Istigh.

Thug sé an cárta uaidh tríd an ngreille práis.

-- Aon litreacha domsa? a d'fhiafraigh sé.

A fhad is a bhí an mháistreás poist ag cuardach i gcluaiséidín stán sé ar an bpóstaer earcaíochta le saighdiúirí de gach armas ar paráid: agus chuir sé barr a smachtín lena ghaosáin, ag bolú páipéar ceirteacha nuachlóite. Ba dhócha nach raibh freagra ann. Chuaigh thar fóir an uair dheireanach.

Thug an mháistreás poist a chárta ar ais tríd an ghreille dó le litir. Ghabh sé buíochas agus chaith spléachadh mear ar an gclúdach clóscríofa.

Henry Flower, Esq.
c/o P. O. Westland Row,
City.



D'fhreagair ar aon nós. Shleamhnaigh sé cárta agus litir ina phóca taoibh, ar breathnú arís ar na saighdiúirí ar pharáid. Cá bhfuil reisimint seanTweedy? Seansaighdiúir. Ansin: caipín béirchnis agus cleite cochaill. Ní hea, is gránádóir é. Cufaí gobacha. Sin é: royal Dublin fusiliers. Cótaí Dearga. Ró-phéacach. is dócha gurb é sin an fáth go mbíonn na mná sa tóir orthu. Éide. Níos fusa iad a liostáil agus a dhruileáil. Litir ó Maud Gonne faoi iad a bhaint de Shráid Uí Chonaill san oíche: údar náire do phríomhchathair na hÉireann. Páipéir Uí Ghríofa ar an bport céanna anois: arm lofa le galair drúise: impireacht thar sáile nó leatharmeisce. Cuma leathbhruite orthu: faoi hiopnóis shílfeá. Súile chun tosaigh.  Coinnigh greim. Tábla: ábalta. Leaba: ithe. Cuid an Rí. Ní fheicfeá go deo é gléasta mar fhear tine nó mar gharda. Saor cloiche, is ea.

Shiúil sé amach as an bpost-oifig agus chas faoi dheis. Caint: amhail is dá leigheasadh sé sin an scéal. Chuaigh a lámh isteach ina phóca agus mhothaigh corrmhéar a bhealach faoi liopa an chlúdaigh, á stróiceadh agus á oscailt le hurróga. Beidh aird ag na mná, ní dóigh liom é. Tharraing a mhéara an litir amach agus chrap an clúdach ina phóca. Rud éigin greamaithe air: grianghraf b'fhéidir. Gruaig? Ní hea.

M'Coy. Cuir an ruaig air go gasta. Cuirfidh sé seachrán orm. Is fuath liom daoine a fheiceáil nuair.

-- Dia dhuit, Bloom. Cá bhfuil do thriall?

-- Bhal, M'Coy. Níl mé ag dul in aon áit ar leith.

-- Conas atá an corp?

- Go breá. Conas atá tú féin?

-- Beo ar éigean, arsa M'Coy.

A shúile ar an gcarbhat dubh agus ar na héadaí d'fhiafraigh sé go ciúin ómósach:

-- An bhfuil aon rud... súil agam nach trioblóid? Feicim go bhfuil tú....

-- Trioblóid ar bith, arsa Bloom. Dignam bocht, tá's agat. Tá an tsochraid ann inniu.

-- Tá muis, an fear bocht. Go deimhin. Cén t-am?

Ní grianghraf é. Suaitheantas b'fhéidir.

--- A ... ag a haon déag, arsa Bloom.

-- Caithfidh mé iarracht a dhéanamh dul amach ansin, arsa M'Coy. A haon déag, an ea? Aréir a chuala mé. Cé a bhí á rá liom? Holohan. Aithne agat ar Hoppy?

--- Tá's agam.

Stán Bloom trasna an bóthar ar an gcarr cliathánach a bhí ina stad lasmuigh de dhoras an Grosvenor. Chroch an doirseoir an vailíosa suas ar an tobar. Sheas sí go socair, ag feitheamh, agus an fear, céile, deartháir, cosúil léi féin, ag cuardach sóinseála ina phócaí. Cóta galánta go leor le bóna rolla, te don lá seo, cosúil le héadach blaincéid. Seasamh neamhchúiseach s'aici lena lámha sna pócaí paiste sin. Cosúil leis an gceann móiréiseach sin ag an gcluiche póló. Mná chomh tógtha le haicme go dtí go n-aimsíonn tú an spota. Bí dathúil agus déan dathúil. Dúnárasach ar tí géilleadh. An Bhean onórach agus is fear onórach é Brutus. Sealbhaigh uair amháin í bain as an phrapaireacht í.

-- Bhí mé le Bob Doran, tá sé ar cheann dá bhabhtaí óil, agus cén t-ainm atá air Bantam Lyons. Thíos tí Conway a bhí muid.

Doran, Lyons tí Conway. D'ardaigh sé lámh mhiotógach go dtí an ghruaig. Isteach le Hoppy. Le haghaidh braoin. Tharraing sé siar a cheann agus stán uaidh as faoi chaipíní crochta na súl chonaic sé an craiceann geal buídhonn ag lonradh sa scalladh gréine, na drumaí trilsíneacha. Feicim go soiléir inniu. Taise ag tabhairt fadradhairc b'fhéidir. Ag caint faoi rud amháin nó rud eile. Lámh mná. Cén taobh ar ar éirigh sí?

-- Agus dúirt sé: Nach brónach an rud a tharla do do chara bocht Paddy! Cén Paddy? Arsa mise. Paddy Dignam bocht, ar seisean.

Ag dul amach faoin tuath: An Chloch Leathan is dócha. Buataisí arda donna le lásaí ar crochadh. Coisín néata. Cén útamáil atá aige leis an sóinseáil? Feiceann sé mé ag breathnú. Ag faire amach don bhfear eile i gcónaí. Seift maith. Dhá ruaim ar a slat aici.

-- Tuige? Arsa mise. Cad atá cearr leis? Arsa mise.

Uaibhreach: saibhir: stocaí síoda.

-- Feicfidh, arsa Bloom.

Bhog sé beagán ar leataobh ó cheann cainteach M'Coy. Ag éirí i gceann nóiméid.

-- Cad atá cearr leis? ar seisean. Tá sé marbh, ar seisean. Agus líon sé suas dar fia. Paddy Dignam an ea? Arsa mise. Ní chreidfinn é nuair a chuala mé é. Nach raibh mé leis ar an Aoine, nó ar an Déardaoin an ea san Áirse. Is ea, ar seisean. Tá sé imithe. Fuair sé bás ar an Luan, an fear bocht.

Amharc! Amharc! Bladhm síoda stocaí saibhre bána. Amharc!

Tram trom ag lúbarnaíl eatarthu lena bhonnán ag séideadh.

Caillte agam. Mallacht ar do choincín glórach. Mothaíonn dúnta amach as. Ar imeall na bhflaitheas. Tarlaíonn mar sin i gcónaí. Díreach ag an nóiméad. Cailín i sráid an Iústásaigh, sa halla. An Luan an ea ag socrú a gairtéar. An taispeántas clúdaithe ag a cara. Esprit de corps. Bhal, cad air a bhfuil tú ag stánadh?

-- Sea sea, arsa Bloom le hosna gruama. Ceann eile éalaithe.

-- Duine den mhuintir is fearr, arsa M'Coy.

Chuaigh an tram thar bráid. Thiomáin siad leo i dtreo dhroichead na Lúblíne, a lámh mhiotógach shaibhir ar an dornán. Léasanna, léasanna, léas lása a hata sa ghrian: léas léasanna.

-- Do bhean go maith, is dócha? Arsa M'Coy le guth eile.

-- Ó tá, arsa Bloom. Thar barr, go raibh maith agat.

D'oscail sé smachtín an nuachtáin go díomhaoin agus léigh go díomhaoin:

Cén mhaith a bheith sa bhaile gan
Feoil photaithe Plumtree?
Neamhchríochnaithe.
Áras aoibhinn nuair a bhíonn sí ann.


-- Tá fostú díreach faighte ag mo bhean. Ach níl sé socraithe go fóill.

Greim ar an vailíos arís. Dála an scéal, ní haon dochar. D'éirigh mé as sin, go raibh maith agat.

Chas Bloom a shúile mórmhogallacha le cairdeas neamhdheifreach.

-- Mo bheansa freisin, ar seisean. Tá sí ag dul ag canadh ag ócáid phéacach san Ulster Hall i mBéal Feirste, ar an fiche a cúigiú lá.

-- Mar sin é? Arsa M'Coy. Is breá liom sin a chloisteáil, a chomrádaí. Cé atá á eagrú?

Mrs Marion Bloom. Níor éirigh fós. Banríon ina seomra ag ithe aráin agus. Gan leabhar. Cártaí smúiteacha cúirte leagtha amach de réir seachtanna ar a ceathrú. Bean dhorcha agus fear fionn. Cat liathróid dhubh fionnaidh. Stríocaí stróicthe clúdaigh.

Sean-Amhrán Binn an Ghrá Tagann sean


-- Cineál camchuairte atá ann, an dtuigeann tú? Arsa Bloom go tuisceanach. Amhrán binn. Tá coiste curtha le chéile. Scaireanna agus brabús le roinnt.

Sméid M'Coy, ag piocadh ar bhruth a chroiméil.

-- Och, bhal, ar seisean. Is deascéal é sin.

Chuir sé gothaí imeachta air.

-- Bhal, tá áthas orm go bhfuil cuma fholláin ort, ar seisean. Feicfidh mé timpeall tú.

-- Feicfidh, arsa Bloom.

-- An bhfuil a fhios agat, arsa M'Coy. An gcuirfeá síos m'ainm ag an sochraid? Ba mhaith liom a bheith ann, ach b'fhéidir nach mbeidh mé in ann, an dtuigeann tú. Tá cás faoi bhá i gCuas an Ghainimh a d'fhéadfadh teacht aníos agus ansin bheadh orm féin agus an cróinéir dul síos má fhaightear corp. Sáigh m'ainm isteach mura mbím ann, ceart go leor?

-- Déanfaidh mé é sin, arsa Bloom, ag bogadh chun siúil. Beidh sin ceart go leor.

-- Maith go leor, arsa M'Coy go bríomhar. Go raibh maith agat, a chomrádaí. Rachainn dá bhféadfainn. Bhal, slán tamall. Is leor C.P. M'Coy.

--  Déanfar sin, arsa Bloom go daingean.

 Níor bhuail an cleas sin bob orm. An drannadh gasta. Sprioc éasca. Ba mhaith liom mo phost. Vailíos a bhfuil dúil ar leith agam ann. Leathar. Cúinní caipíneacha, imill sheimneacha, glas luamháin le gníomh dúbailte. Thug Bob Cowley a cheann féin ar iasacht dó do cheolchoirm geallta bád Chill Mhantáin anuraidh agus níor chuala aon iomrá air ó shin.

Rinne Bloom meangadh agus é ag spaisteoireacht i dtreo sráid Brunswick.. Mo bhean díreach tar éis. Soprán bricíneach diúcánach. Srón a ghearrfadh cáis. Deas go leor ar dhóigh: le haghaidh bailéid bhig. Gan téagar. Mé féin agus tú féin, nach bhfuil a fhios agat? San aonbhád. Sópáil. Dhéanfadh sé sin tú a shaighdeadh i gceart. Nach gcloiseann sé an difear? Sílim go bhfuil sé beagán claonta sa treo sin. In aghaidh mo chlaonta ar bhealach éigin. Shíl mé go meallfadh Béal Feirste é. Tá súil agam nach n-éireoidh an bholgach níos measa thuas ansin. Is dócha nach nglacfaidh sí le vacsaín arís. Do bheansa agus mo bhean féin.

N'fheadar an bhfuil sé ag snámhaíl i mo dhiaidh?

Sheas Bloom ag an gcúinne, a shúile ag fánaíocht thar na fógráin ildaite. Leann Sinséir Cantrell agus Cochrane (Cumhra). Díolachán samhraidh Clery. Níl, tá sé ag dul díreach ar aghaidh. Heileo. Leah anocht: Bean an Bhannadóra Palmer. Ba mhaith liom í a fheiceáil ansin arís.  Páirt Hamlet a bhí aici aréir. I riocht fir. B'fhéidir gur bean a bhí ann. Cén fáth gur mharaigh Ophelia í féin? Daid bocht! Nach é a bhíodh ag caint faoi Kate Bateman sa pháirt sin! Lasmuigh den Adelphi i Londain ag fanacht ar feadh an tráthnóna le dul isteach. An bhliain sular rugadh mise: seasca cúig. Agus Ristori i Vín. Cad é an t-ainm ceart air? In aice le Mosenthal atá sé. Rachel, an ea? Ní hea. Bhíodh sé i gcónaí ag caint faoin radharc ina n-aithníonn sean Ábraham dall an guth agus a gcuireann sé na méara ar a aghaidh.

-- Guth Nathan! Guth a mhic! Cloisim guth Nathan a d'fhág a athair ag fáil bháis den bhrón agus den ainnise i mo bhaclainn, a d'fhág teach a athar agus Dia a athar.

Gach focal chomh domhain, Leopold

Daid bocht! An fear bocht! Tá áthas orm nach ndeachaigh mé isteach sa seomra le amharc ar a aghaidh. An lá sin! Ochón! Ochón! FFúú! Bhal, b'fhéidir gurbh é ba fhearr dó.

Timpeall an cúinne le Bloom agus thar gearráin shleamhcánta an stad caib. Ní fiú smaoineamh air níos mó. Am srón a chur sa mhála. B'fhearr liom gan bualadh leis an diúlach sin M'Coy.

Dhruid sé leo agus chuala sé cnagarnach an choirce lonrach, na fiacla ag cangailt go réidh. Bhreathnaigh na súile lána poic air agus é ag dul thar bráid, i lár bholadh milis múin choirciúil. Ba é seo a nEldorado. Na ceoláin bhochta! Faic ar eolas acu, gan spéis acu in aon rud agus a srón fada sáite sna málaí bia. Ró-líonta le focail a bheith acu. Ach faigheann siad a gcuid agus a gcuid sosa. Gearrtha fosta: stumpa dubh de ghutaipeirse idir na geadáin ag luascadh. B'fhéidir go bhfuil siad sásta mar sin. Cuma mhaith ar na brúideanna bochta. Ach is féidir lena seitreach cur isteach ort.

Thóg sé an litir as a phóca agus d'fhill sé í sa nuachtán a bhí á iompar aige. D'fhéadfadh sé siúl isteach inti anseo. An lána níos sábháilte.

Chuaigh sé thar foscadh na dtiománaí caib. Aisteach an saol a bhí ag na tiománaithe fáin, i ngach aimsir, i ngach áit, am scaoilte, gan toil dá gcuid féin. Voglio e non. Is maith liom corr-thoitín a thabhairt dóibh. Cuideachtúil. Cúpla siolla a bhéicíl agus iad ag dul thar bráid. Thosaigh sé ag crónán:

La ci darem la mano
La la lala la la.


Chas isteach i sráid Cumberland agus ar aghaidh cúpla céim, stop sé i scáth bhalla an stáisiúin. Gan aoinne. Stór adhmaid Meade. Iomairí carntha. Fothraigh agus tionóntáin. Choisigh sé go cúramach thar cúirt bacóide lena chloch chothrom dhearmadta. Gan teip. In aice leis an stór adhmaid, leanbh aonair ar a ghogaide, an mirlín mór á scaoileadh lena ordóg amscaí. Cat críonna riabhach, sfioncs ag faiteadh, ag faire ó leac te fuinneoige. Trua cur isteach orthu. Ghearr Machmad píosa amach as a bhforscreamh ionas nach ndúiseodh sé í. Oscail í. Agus d'imir mé mirlíní tráth nuair a bhí i scoil na seanmháistreása sin. Thaitin mignonette léi. Scoil Bhean Ellis. Agus an tUasal? D'oscail sé an litir laistigh den nuachtán.

Bláth. Is dóigh liom gur. Bláth buí le peitil bhrúite. Níl sí ar buile mar sin? Cad a deir sí?

A Henry a chara,


Fuair mé an litir dheireanach a chuir tú chugam go raibh míle maith agat. Tá brón orm nár thaitin mo litir dheireanach leat. Cén fáth gur chuir tú na stampaí léi? Tá an-fhearg orm leat. Ba mhaith liom pionós a chur ort faoi. Thug mé buachaill dána ort mar nach maith liom an focal eile sin. Inis dom le do thoil cad is brí leis an bhfocal sin i ndáiríre. Nach bhfuil tú sásta sa bhaile a bhuachaillín bocht dána? Ba bhreá liom rud éigin a dhéanamh ar do shon. Inis dom cad a cheapann tú fúmsa bocht. Bím ag smaoineamh go minic ar an ainm álainn sin atá agat. A Anraí a chroí, cathain a fheicimid a chéile? Níl barúil agat cé chomh minic is a bhím ag smaoineamh ort. Ní raibh mé riamh chomh meallta le fear is atá mé leatsa. Mothaím chomh dona faoi. Scríobh litir fhada chugam le do thoil agus inis níos mó dom. Ná déan dearmad go gcuirfidh mé pionós ort mura scríobhann. Anois tá a fhios agat cad a dhéanfaidh mé leat, a bhuachaill dána, mura scríobhann tú. Ó nár bhreá liom bualadh leat. A Anraí a stór, ná diúltaigh do m'iarratas sula dteipeann ar m'fhoighid. Inseoidh mé gach rud duit ansin. Slán anois, a mhuirnín dána. Tá drochthinneas cinn orm inniu, scríobh ar ais láithreach chuig do mhuirnín


MARTHA.

I.S. Inis dom: cén chumhrán a úsáideann do bhean chéile. Teastaíonn uaim a fháil amach.


Stróic sé an bláth go sollúnta óna bhiorán, bholaidh a bholadh fann agus chuir ina phóca croí é. Teanga na mbláthanna. Is maith leo é mar nach féidir le duine ar bith í a chloisteáil. Nó crobhaing nimhe lena chloí. Ansin, ag siúl ar aghaidh go mall, léigh sé an litir arís, focal anseo agus ansiúd á monabhar aige. Túilipí feargacha leat a mhúirnín fearbhláth, píonós do chachtas mura ndéanann tú le do thoil míonla sé mo mhian sailchuach chuig rósanna muirneacha nuair a bhuailfimid anamóine go luath go léir dána lus oíche bean chéile cumhrán Martha. Nuair a bhí deireadh léite aige thóg sé ón nuachtán í agus chuir ar ais ina phóca taoibh í.

D'oscail a bheola le lúcháir lag. Athraithe ón gcéad litir. N'fheadar an í féin a scríobh é. An mhíchéatacht seo: cailín cosúil liomsa as teaghlach maith, duine measúil. D'fhéadfá bualadh léi Domhnach éigin tar éis an phaidrín. Go raibh maith agat: ní bhacfaidh mé. Gnáth-scrimisc an ghrá. Ag rith timpeall cúinní ansin. Chomh dona le racán le Molly. Tionchar fionnuar ag todóg. Támhshuanach. Rachaidh níos faide an chéad bhabhta eile. Buachaill dána: pionós: eagla roimh focail, ar ndóigh. Brúidiúil, tuige nach mbeadh? Bain triail as ar aon nós. Giota san am.

Ag méirínteacht go fóill ar an litir ina phóca tharraing an biorán amach as. Gnáthbhiorán, an ea? Chaith sé ar an mbóthar é. Amach as a cuid éadaí áit éigin: fostaithe le chéile. Aisteach an méid biorán a bhíonn acu i gcónaí. Ní bhíonn rós gan chealg.

Guthanna bleácliacha ag scairtí ina chloigeann. An dá shraoilleog sin an oíche sin sa Chúm, i ngreim ina chéile sa bháisteach.

Ó, chaill Máire biorán a brístín.
Ní raibh a fhios aici cad a dhéanfadh sí
lena choinneáil suas
Lena choinneáil suas.


É? Iad. Tinneas cinn chomh holc. Míostrú is dócha. Nó ina suí ag clóscríobh ar feadh an lae. Fócas na súl go dona do néaróga an ghoile. Cén chumhrán a chaitheann do bhean? Conas a thomhaisfeá a leithéid de rud?

Lena choinneáil suas.

Marta, Muire. Chonaic mé an pictiúr sin in áit éigin ní cuimhin liom anois seanmháistir nó ceann bréige don airgead. Tá sé ina shuí ina dteach, ag caint. Rúndiamhrach. D'éisteadh an dá shraoilleog sa Chúm chomh maith.

Lena choinneáil suas.

Mothúchán deas don tráthnóna. Gan duine ar bith ag fánaíocht thart. Luigh siar ansin: clapsholas ciúin: scaoil le gach rud. Déan dearmad. Inis faoi áiteanna a raibh tú, nósanna aisteacha. Bhí an ceann eile, próca ar a ceann, ag fáil an tsuipéir: torthaí, ológa, uisce galánta fionnuar ón tobar, clochfhuar cosúil leis an bpoll sa bhalla ag Baile an Ásaigh. Caithfidh mé cuach pháipéir a bhreith liom an chéad uair eile a théim chuig na rásaí sodair. Éisteann sí le súile móra dorcha boga. Inis di: tuilleadh agus tuilleadh: gach rud. Osna ansin: ciúnas. Sos fada fada fada.

Ag dul faoi áirse an bhóthar iarrainn thóg sé an clúdach amach, stróic go mear ina stiallacha é agus scaip iad i dtreo an bhóthair. Na stiallacha ag croitheadh leo, ag titim san aer tais, croitheadh geal agus thit siad go léir.

Henry Flower. D'fhéadfá seic céad punt a stróiceadh suas ar an gcaoi chéanna. Níl ann ach giota páipéir. Bhris an Tiarna Iveagh seic seacht bhfigiúr lá le haghaidh milliúin i mbanc na hÉireann. Léiríonn sé sin an méid airgid is féidir a dhéanamh as pórtar. Ach bhí ar an deartháir eile, an tiarna Ardilaun a léine a athrú ceithre huaire sa lá, deir siad. Síolraíonn craiceann míolta nó airnéisí. Milliún punt, fan nóiméad. Dhá phingin an pionta, toistiún an cárt, ocht bpingin an galún ar phórtar, ní hea, scilling agus toistiún ar ghalún pórtair. A haon agus ceathair i bhfiche: timpeall cúig déag. Sin é go díreach. Cúig mhilliún déag bairille pórtair.

Cad é atá mé á rá, bairillí? Galúin. Timpeall milliún bairille mar sin féin.

Traein isteach, ag clagarnaí go trom os a chionn, cóiste ar chóiste. Bairillí ag tuairteáil ina cheann: pórtar marbhánta ag slaparnaí agus ag maistreadh laistigh. Phreab na plocóidí ar oscailt agus shil tuile mharbhánta ollmhór amach, ag sníomh le chéile, ag lúbadh trí na bláir láibe thar an talamh cothrom, cuilithe leisciúla biotáille ag breith leis bláthanna leathandhuilleacha a chuid cúir.

Bhí doras oscailte cúil na Naomh Uile sroichte aige. Ag seasamh isteach sa phóirse bhain de a hata, thóg an cárta óna phóca agus sháigh isteach laistiar den bhanna cinn leathair arís é. Damnú air. D'fhéadfainn pas go dtí an Muileann gCearr a iarraidh ar M'Coy.

An fógra céanna ar an doras. Seanmóir ón sár-urramach John Conmee S.J faoi naomh Peter Claver agus misean na hAfraice. Sábháil milliúin na Síne. N'fheadar conas a mhíníonn siad é do na Sínigh phágánacha. B'fhearr leo unsa óipiam. Daoine neamhaí Eiriceacht amach is amach dar leo siúd. Bhí paidreacha acu chun Gladstone a iompú agus é beagnach gan aithne. Na protastúnaigh mar an gcéanna. Iompaigh an Dr. William J. Walsh D.D. chuig an bhfíorchreideamh. A ndia Búda ag luí ar a thaobh sa mhúsaem. Ag ligean a scíthe le lámh faoina leiceann. Na bataí túise lasta. Ní ionann agus Ecce Homo An choróin spíona agus an chros. Dea-smaoineamh Naomh Pádraig agus an tseamróg. Cipíní itheacháin? Conmee: Aithne ag Martin Cunningham air: cuma chéimiúil air. Trua nár raibh mé ag tathant air faoi Molly a ligean isteach sa chóir in ionad an tAthair Farley sin a raibh cuma an amadáin ach nach raibh. Múintear sin dóibh. Níl sé ag dul amach i spéaclaí gréine leis an allas ag sileadh as ag baisteadh dubhchán, an bhfuil? Bheadh dúil acu sna spéaclaí lonracha. Ba dheas iad ag suí i bhfáinne le bruasa ramhra, faoi dhraíocht, ag éisteacht. Saol neamhbheo. Slog siar é ar nós bainne, is dócha.

Ghlaoigh boladh fuar na cloiche beannaithe air. Dhreap sé na céimeanna caite, bhrúigh an doras luascach agus isteach leis go bog ón gcúl.

Rud éigin ar siúl; Cuallacht éigin. Trua chomh folamh. Áit dheas phríobháideach le bheith in aice le cailín éigin. Cé hé mo chomharsa? Damhsa ar feadh uaireanta le ceol mall. An bhean sin ag an aifreann meánoíche. Sna seacht bhflaitheas. Na mná ar a nglúine ag na binsí le scabaill chorcardhearga ar a muineál, cloigne cromtha. Baicle ar a nglúine ag ráillí na haltóra. Chuaigh an sagart ina measc, ag monabhar, an rud ina ghlac aige. Stop sé ag gach bean, thóg comaoineach amach, chroith braon nó dhó (an bhfuil siad in uisce?) as agus chuir go néata ina béal é. Thit a hata agus a ceann. Ar aghaidh go dtí an chéad bhean eile: seanbhean bheag. Chrom an sagart lena chur ina béal, ag monabhar leis i gcónaí. Laidin. An chéad bhean eile. Dúin do shúile agus oscail do bhéal. Cad é? Corpus. Corp. Corpán. Is maith an smaoineamh an Laidin. Baineann stangadh astu ar dtús. Ospís dóibh siúd atá ag saothrú an bháis. Ní cosúil go gcognaíonn siad é; é a shlogadh díreach síos. Smaoineamh barúil.

Sheas sé ar leataobh ag faire ar a gcuid masc dalla ag dul síos na taobhroinne, bean ar bhean, lena n-áit a lorg. Chuaigh sé go binse agus shuigh i gcúinne, ag tabhairt aire dá hata agus dá nuachtán. Na potaí seo a bhíonn orainn a chaitheamh. Ba chóir do na hataí a bheith múnlaithe ar ár gceann. Bhí siad anseo agus ansiúd mórthimpeall air, a gcloigne cromtha fóis ina scabaill chorcardhearga, ag fanacht go leáfadh sí isteach ina ngoile. Beagán cosúil leis an mazzoth sin: an cineál sin aráin: arán fianaise gan laibhín. Féach orthu. Cuirfidh mé geall go gcuireann sé sin sonas orthu. Líreacáin. Cuireann. Is ea, tugtar arán na n-aingeal air. Smaoineamh mór laistiar de, mothú go bhfuil ríocht Dé istigh ionat ar bhealach. Céadchomaoineoirí. Hócas pócas pingin an cnap. Cosúil le bheith i gcóisir teaghlaigh, mar a bhíonn san amharclann, iad go léir ag snámh le chéile. Mar sin a mhothaíonn siad. Tá mé cinnte de. Gan a bheith chomh huaigneach. Inár gcomhbhráithreachas. Tagann siad amach agus fonn spraoi orthu. An teaspach a chur díobh. Is é an rud má chreideann tú i ndáiríre ann. Leigheas Lourdes, uiscí na díchuimhne, agus taispeánadh Chnoc Mhuire, dealbha ag cur fola. Seanbhuachaillí ina gcodladh faoin mbosca faoistine sin. An srannadh ag teacht as sin. Creideamh dall. Sábháilte i ngéaga na Ríochta atá ag teacht. Maolú ar gach pian. Múscail an t-am seo arís an bhliain seo chugainn.

Chonaic sé an sagart ag cur cailís na comaoineach ar leataobh, isteach go maith, ag feacadh glúine roimhe ala, bonn mór liath buataise á nochtadh aici faoin éide lása a bhí air. Dá gcaillfeadh sé biorán a éide. Ní bheadh a fhios aige cad a dhéanfadh sé. Ball maol laistiar. Litreacha ar a dhroim I.N.R.I? Ní hea, I. H. S. Dúirt Molly liom uair nuair a d'fhiafraigh mé di. Pheacaigh mé: ní hea: D'fhulaing mé, sin é. Agus an ceann eile? Rith tairní iarrainn isteach.

D'fhéadfá bualadh léi Domhnach éigin tar éis an phaidrín. Ná diúltaigh do m'iarratas. Tar le caille agus mála dubh. Clapsholas agus an léas laistiar di. D'fhéadfadh sí a bheith anseo le ribín timpeall ar a muineál agus an rud eile a dhéanamh go slítheánta. A dtréith. An boc sin a thiontaigh ina fhinné banríona ar na hinvincibles, Carey a bhí air, ghlac sé an chomaoineach gach maidin. Sa séipéal céanna seo. Peter Carey. Ní hea, tá mé ag smaoineamh ar Peter Claver. Denis Carey. Agus samhlaigh é. Bean agus seisear clainne sa bhaile. Agus an dúnmharú sin á bheartú i rith an ama aige. Na cráiteoirí, nach maith an t-ainm orthu é, cuma shlítheánta orthu i gcónaí. Ní daoine ionraice i ngnó iad ach oiread. Och, níl sí ina measc: an bláth, níl, níl. Dála an scéil, ar stróic mé an clúdach sin? Rinne, faoin droichead.

An chailís á sruthlú ag an sagart: ansin chaith sé siar an dríodar go grod. Fíon. Níos uaisle ná mar shampla dá mbeadh pórtar Guinness á ól aige nó deoch measarthachta éigin Wheatley's Dublin hop binners nó leann sinséir Cantrell agus Cochrane (cumhra). Ní thugann aon chuid de dóibh: fíon fianaise: ní thugann ach an rud eile. Sólás suarach. Calaois chráifeach ach ceart: nó bheadh seanphótairí ag teacht isteach i ndiaidh a chéile, ag diúgaireacht. Aisteach atmaisféar iomlán an. Ceart. Tá sé ceart go hiomlán.

D'fhéach Bloom siar ar an gcór. Ní bheadh aon cheol ann. Trua. Cé aige a bhfuil an t-orgán anseo, n'fheadar? SeanGlynn, bhí a fhios aice conas caint a bhaint as an uirlis sin, an vibrato: caoga punt sa bhliain a dúirt siad a bhí aige i sráid Gardiner. Bhí guth breá ag Molly an lá sin, an Stabat Mater le Rossini. Seanmóir ón Athair Bernard Vaughan ar dtús. Críost nó Píolóta? Críost, ach níor choinnigh sé suas ar feadh na hoíche muid leis. Ceol a bhí uathu. Gleo na gcos ciúnaithe. Chloisfeá biorán ag titim. Dúirt mé léi a guth a theilgean i gcoinne an chúinne sin. Mhothaigh mé na sceitimíní san aer, an t-iomlán, na daoine ag amharc in airde:

Quis est homo!

Tá cuid den seancheol sin go seoigh. Mercadante: na seacht bhfocal deireanacha. An dóú aifreann déag ag Mozart: an Ghlóir ansin. Bhí dúil ag na seanphápaí sin sa cheol, san ealaín agus i bpictiúir de gach cineál. Palestrina mar shampla chomh maith. Bhí an-am acu a fhad is a mhair sé. Cantaireacht shláintiúil, uaireanta rialta, agus ansin grúdaireacht bhiotáille.  Beinidicteach Chartreuse Glas. Ach coillteáin ina gcór bhí sé sin ag dul thar fóir. Cén chineál gutha é? Bheadh sé aisteach iad a chloisteáil tar éis a ndordghuthanna féin. Eolaithe. Is dócha nach mothódh siad tada ina dhiaidh. Cineál sámh. Gan imní. Titeann chun feola, nach dtiteann? Guilpíní, ard, cosa fada. Cá bhfios? Coillteán. Bealach amháin as.

Chonaic sé an sagart ag cromadh ag tabhairt póg don altóir ag casadh timpeall agus ag beannú an phobail. Rinne siad uile fíor na croise agus sheas siad suas. Chaith Bloom súil timpeall agus sheas sé ansin, ag bhreathnú thar na hataí ardaithe. Seas suas don soiscéal ar ndóigh. Shocraigh siad uile síos ar a nglúine ansin agus shuigh seisean go ciúin ar a bhinse. Tháinig an sagart anuas ón altóir, an rud amach roimhe, agus d'fhreagair sé féin agus an buachaill aifrinn a chéile i Laidin. Chuaigh an sagart ar a ghlúine ansin agus thosaigh ag léamh as cárta:

-- A Dhia, ár ndídean agus ár neart.

Chuir Bloom a aghaidh chun tosaigh le breith ar na focail. Béarla. Caith chucu an chnámh. Cuimhne ar éigean agam air. Cé chomh fada ó bhí tú ag aifreann go deireanach? An ghlóir agus an mhaighdean gan smál. Iósaf a céile. Peadar agus Pól. Níos suimiúla má thuigeann tú cad faoi atá sé. Eagraíocht iontach gan amhras, chomh cruinn le clog. Faoistin. Is mian le gach duine. Inseoidh mé gach rud duit ansin. Aithrí. Cuir pionós orm le do thoil. Arm iontach ina lámha. Níos mó ná dochtúir nó dlíodóir. Bean ag fáil bháis le. Agus sisisisisisisim. agus ar seaseaseasea tú? Agus cén fáth go ndearna tú? Féach síos ar a fáinne le leithscéal a fháil. Cluasa ag ballaí cogarnacha na ndánlanna. Foghlaimíonn fear céile le hiontas. Bob á bhualadh ag Dia. Amach léi ansin. Aithrí éadomhain. Náire sciamhach. Guí ag an altóir. Sé do Bheatha a Mhuire. Bláthanna, túis, coinnle ag leá. A luisne folaithe. Aithris fhollasach is ea arm an tslánaithe. Labhróidh striapach shlánaithe leis an gcruinniú. Mar a fuair mé an Tiarna. Caithfidh sé gur boic ghéarchúiseacha iad sin sa Róimh; an seó uile faoina smacht. Agus an t-airgead á chnuasach go tiubh acu chomh maith? Tiomnachtaí freisin: don S.P faoi láthair ina chomhairle féin. Aifrinn ar son suaimhneas m'anama le rá go poiblí leis na doirse ar leathadh. Mainistreacha agus clochair. An sagart i gcás thiomna Fhear Manach sa bhosca finné. Ní chuirfí faoi chois é siúd. Bhí freagra réidh aige ar gach ceist. Saoirse agus uaisliú ár naomh máthair an eaglais. Dochtúirí na heaglaise: an diagacht uile leagtha amach acu.

Ghuigh an sagart:

-- A Naomh Mícheál, ardaingeal, cosain sin in am an chatha. Bí mar dhídean againn in aghaidh urchóide agus chealgaireachta an diabhail (go mbagraí Dia air, achainímid go humhal): agus déansa a phrionsa na sluaite neamhdha, trí chumhacht Dé, Sátan a theilgean síos go hifreann agus ina theannta sin na hainspioraid eile atá ag imeacht ar fud an domhain le fonn anamacha a chur i mbealach a gcaillte.

Sheas an sagart agus an buachaill aifrinn agus shiúil siad amach. Gach rud thart. D'fhan na mná ansin: altú.

B'fhearr a bheith ag brú ar aghaidh. An Bráthair Buzz. Tiocfaidh thart leis an bpláta seans. Do chuid dleachta Cásca a íoc.

Sheas sé. Heileo. An raibh an dá chnaipe sin ar mo veist ar oscailt i rith an ama. Baineann na mná taitneamh as. Míshásta mura dtaitníonn leatsa. Tuige - nár inis tú dom cheana. Ní insím riamh. Ach muidne. Mo leithscéal, a thaisce tá (fúth!) beagán (húú!) clúimh. Nó a sciorta laistiar, plaicéad oscailte. Spléachadh ar an ghealach. Is fearr liom fós tú míshlachtmhar. Is maith an rud nach raibh níos faide ó dheas. Mhoilligh sé, na cnaipí á ndúnadh go discréideach, síos an taobhroinn agus tríd an príomhdhoras isteach sa solas. Sheas sé ala gan radharc in aice leis an bhabhla fuar dubh marmair agus beirt adhraitheoir ag tumadh na lámha go fáilí i lagthrá an uisce beannaithe. Tramanna: carr ó ghnó dathanna Prescott: baintreach ina cuid feistis. Tugaim faoi deara í mar go bhfuil mé féin i bhfeisteas sochraide. Chlúdaigh sé é féin. Conas atá an t-am? Ceathrú tar éis. Neart ama go fóill. B'fhear an lóis sin a fháil déanta. Cá bhfuil sé seo? Á, sin é, an uair faoi dheireadh. Tí Sweeny i bplás Lincoln. Is annamh a bhogann poitigéirí. A gcuid prócaí fógraíochta róthrom le corraíl. Tí Hamilton Long, bunaithe bliain na díle. Reilig Huguenot in aice leis seo. Cuairt lá éigin.

Shiúil sé ó dheas i dtreo rae an Iarthair. Ach tá an t-oideas sna brístí eile. Och, rinne mé dearmad d'eochair an tí chomh maith. An tsochraid seo leadránach. Och, an fear bocht, ní air an locht. Cathain a chuir mé caoi air go deireanach? Fan. Shóinseáil mé sabhran is cuimhin liom. An chéad lá den mhí caithfidh sé nó an dara lá. Ó, tig leis é a lorg i leabhar na n-oideas.

Chas an poitigéir siar leathanach ar leathanach. Boladh gainmheach feoite atá aige, is cosúil. Blaosc chraptha. Agus sean. Cuardach don órchloch. Na hailceimiceoirí. Cuireann drugaí aois ort tar éis corraíl intinne. Spadántacht ansin. Tuige? Frithghníomh. Saolré in aon oíche. Cuireann athrú ar do mheon. Ag maireachtáil gach lá i measc luibheanna, ungadh, díghalróirí. A chuid potaí cógaisí alabastair. Moirtéil agus peisteal. Aq. Dist. Fol. Laur. Te Virid. Leigheasódh an boladh tú beagnach cosúil le cloigín an fhiaclóra. An dochtúir Leadradh. Ba chóir dó é féin a leigheas roinnt. Liochtuaire nó eibleacht. Bhí sracadh sa chéad duine a phioc luibh le leigheas a thabhairt dó féin. Simplithe. Ni mór a bheith aireach. Go leor ábhair anseo le tú mhúchadh le clóraform. Triail: cuireann dath dearg ar pháipéar liotmas. Clóraform. Anlucht ládanam. Deochanna suain. Upaí seirce. Síoróip phoipín paragóiriúil go dona don chasacht. Bacann na póir nó an réama. Nimheanna amháin a leigheasann. Leigheas san áit is lú a bheifeá ag súil leis. Nach cliste atá an nádúr.

-- Timpeall coicís ó shin, a dhuine uasail?

-- Sin é, arsa Bloom.

D'fhan sé ag an gcuntar, ag análú géarbholadh na ndrugaí, boladh deannachúil tirim na spúinsí agus na lúfach. An-chuid ama caite ag caint faoi pheannaid agus faoi phian.

-- Ola milis almóine agus tintiúr den bheansóin, arsa Bloom, agus ansin uisce bhláth an oráiste...

Is cinnte gur thug sé craiceann fíneálta geal di, cosúil le céir.

-- Céir gheal chomh maith, ar seisean.

Cuireann béim ar a súile dorcha. Ag breathnú orm, an braillín go dtí na súile, Spáinneach, á bolú féin, agus mé ag socrú na lúba ar mo scoráin. Go minic is iad na leigheasanna tíriúla is fearr: sútha talún do na fiacla: neantóga agus uisce fearthainne: leite a deir siad ar maos i mbláthach. Craiceannbhia. Ceann de mhic na seanbhanríona, diúc Albany an ea? Ní raibh ach craiceann amháin aige. Leopold, sin é. Trí atá againne. Faithní, buinneáin agus goiríní lena dhéanamh níos measa. Ach teastaíonn cumhrán uait freisin. Cén chumhrán a chaitheann do ? Peau d'Espagne. An bláth oráiste sin. Gruthghallúnach ghlan. Uisce chomh húr. Boladh deas as na gallúnaigh seo. In am folcadh a fháil timpeall an chúinne. Hammam. Turcach. Suathaireacht. Bailíonn salachar i d'imleacán. Níos deise dá ndéanfadh cailín deas é. Is dóigh liom freisin go. Is ea. Déanaim é sa bhfolcadán. Fonn aisteach orm. Uisce chuig uisce. Gnó agus pléisiúr a mheascadh. Trua nach bhfuil am don suathaireacht. Friseáilte ar feadh an lae ansin. Beidh an tsochraid gruama go leor.

-- Is ea a dhuine uasail, arsa an poitigéir. A dó is naoi bpingin air sin. Ar thug tú buidéal leat?

-- Níor thug, arsa Bloom. Déan suas é, le do thoil. Tiocfaidh mé ar ais níos déanaí agus tógfaidh mé ceann de na gallúnaí sin. Cé mhéid atá orthu?

-- Toistiún a dhuine uasail.

Chuir Bloom cáca lena ghaosáin. Céir mhilis líomóideach.

-- Tógfaidh mé ceann, ar seisean. Trí scilling agus pingin mar sin.

-- Is ea a dhuine uasail, arsa an poitigéir. Is féidir an t-iomlán a íoc le chéile nuair a thiocfaidh tú ar ais.

-- Go maith, arsa Bloom.

Shiúil sé amach as an siopa, smachtín an nuachtáin faoina ascaill, an gallúnach fhuarchumhdaithe ina lámh chlé.

Taobh lena ascaill dúirt guth agus lámh Bantam Lyons:

-- Heileo, Bloom, cad é an nuacht is fearr? An é sin páipéar an lae inniu? Taispeáin dom nóiméad.

A chroiméal bearrtha de arís aige, dar fia! Liopa uachtair fada fuar. Le cuma níos óige a chur air féin. Cuma na sláinte air. Níos óige ná mise.

D'oscail méara buí dubhingneacha Bantam Lyons an smachtín. Níocháin ag teastáil uaidh freisin. An salachar garbh a bhaint de. Maidin mhaith ar úsáid tú gallúnach Pears? Sail chnis ar a ghualainn. Ola de dhíth ar a phlait.

-- Tá mé ag iarraidh a fháil amach faoin gcapall Francach sin atá ag rith inniu, arsa Bantam Lyons. Cá háit sa diabhal a bhfuil sé?

Bhain sé siosarnach as na leathanaigh pléatacha, ag snapadh a smig ar a bhóna teann. Tochas bearbóra. Bóna teann, caillfidh sé a ghruaig. B'fhearr an páipéar a fhágáil leis agus an ruaig a chur air.

-- Tig leat é a choinneáil, arsa Bloom.

-- Ascot. An corn óir. Fan, arsa Bantam Lyons faoina fhiacail. Leathbhomaite. Maximum a dó.

-- Bhí mé chun é a chaitheamh uaim, arsa Bloom.

D'ardaigh Bantam Lyons a shúile go tobann le claonfhéachaint lag.

-- Cad é? ar sé de ghuth géar.

-- Tig leat é a choinneáil, a d'fhreagair Bloom. Bhí mé chun é a chaitheamh uaim ansin.

Amhras ar Bantam Lyons ar feadh ala, claonfhéachaint uaidh; ansin sháigh sé na bileoga leathanoscailte isteach i lámha Bloom.

-- Rachaidh mé sa seans, ar seisean. Seo, go raibh maith agat.

Dheifrigh leis go cúinne Conway. Slán leat a sciotacháin.

D'fhill Bloom na bileoga arís i gcearnóg shlachtmhar agus neadaigh an gallúnach ann, le meangadh. Beola amaideacha an diúlaigh sin. Ag cur geall. Ceárta cheart de faoi láthair. Teachtairí ag goid le sé phingin a chur. Crannchur le haghaidh turcaí mór méith. Trí phingin ar do dhinnéar Nollag. Jack Fleming ag cúigleáil le haghaidh cearrbhachais agus ag éalú ansin go Meiriceá. Teach ósta aige anois. Ní fhilleann siad riamh. Potaí feola na hÉigipte.

Shiúil sé go meidhreach i dtreo mhosc na bhfolcadán. Chuirfeadh mosc i gcuimhne duit, brící dearga bácáilte, na miontúir. Spóirt na gcoláistí inniu feicim. Chaith sé súil ar an bpóstaer i riocht cruite os cionn geata an choláiste: rothaí lúbtha ar nós troisc i bpota. Drochfhógra damanta. Anois dá ndéanfaidís cruinn é cosúil le roth. Ansin na spócaí: spóirt, spóirt, spóirt; agus an mol mór: coláiste. Rud a tharraingeodh an tsúil.

Sin é Hornblower ag seasamh ag lóiste an gheatóra. Fan i dteagmháil leis: b'fhéidir go ligfeadh isteach le sméideadh mé. Conas atá tú, a uasal Hornblower? Conas atá tú féin, a dhuine uasail?

Aimsir neamhaí i ndáiríre. Dá mbeadh an saol i gcónaí mar sin. Aimsir don chruicéad. Suí thart faoi na scátha gréine. Cor i ndiaidh coir. Amach. Ní féidir leo é a imirt anseo. A náid le haghaidh sé bhabhta. Mar sin féin bhris an Captaen Buller fuinneog i gclub shráid Chill Dara le buille láidir iomraill. Aonach Dhomhnach Broc níos oiriúnaí dóibh. Agus na cloigne á scoilteadh againn nuair a thóg M'Carthy an t-urlár. Tonn teaspaigh. Ní mhairfidh sé. Neamhbhuan de shíor, sruth an tsaoil, i sruth an tsaoil atá á rianú againn is muirní den iomlán.

Bain taitneamh as folcadh anois: umar glan uisce, cruan fionnuar, an sruth bogthe séimh. Is é seo mo chorp.

Réamhamharc aige ar a cholainn gheal istigh ann agus é lán, lomnocht, i mbroinn teasa, olaithe le gallúnach cumhra leáite, á fholcadh go bog. Chonaic sé a chabhail agus a ghéaga agus na cuilithíní tharstu, ar snámh beagán in airde, liomóid-bhuí; a imleacán, bachlóg feola; cúilíní snaidhme dorcha a bhoisc ar snámh, gruaig an tsrutha ar snámh timpeall ar athair sleabhctha na mílte, bláth snámhach faon.